Štetni efekti duvanskog dima na naš organizam

Nekada davno, kada su se cigarete pojavile, često su bile simbol pobune protiv ustaljenog poretka. Duvan je kroz istoriju povremeno uživao reputaciju leka, ali danas su takve tvrdnje 100% opovrgnute. S obzirom na to da sada pouzdano znamo koliko je štetno, pušenje se može posmatrati samo kao pobuna protiv života.

Unatoč činjenici da stalno pristižu novi i sve smrtonosniji dokazi o tome kakav duhanski dim utječe na naše tijelo, još uvijek postoji ogroman broj pušača u svijetu koji sebe i sve oko sebe izlažu riziku.

Prema podacima SZO, jedna osoba umre svakih osam sekundi od posledica izlaganja duvanskom dimu. Covid-19 nije jedina epidemija koja trenutno hara svijetom, a čak je sigurno da će epidemija covida prije proći od epidemije ovisnosti o duhanu. Ono što posebno zabrinjava jeste da mnogi mladi ljudi počinju da puše i prije 18. godine, a djelovanje duvana posebno je štetno za organizam u razvoju.

Ipak, razloga za optimizam ima, posljednjih godina broj pušača u razvijenim zemljama sve je manji, a na tržištu se pojavljuju alternative koje nisu dokazano zdravije, ali eliminišu barem dio štetnosti duhana. Ono što treba da znate je da ako ste pasivni pušač, tj. dijeljenje prostora sa nekim ko puši također ima posljedice po vaše tijelo, a često čak može imati potpuno iste efekte kao da pušite.

U ovom tekstu za vas smo istražili:

Koje štetne tvari sadrži duhan?
Koliko je jaka zavisnost od nikotina
Kako duvanski dim utiče na mozak
Kakav je efekat duvana na ćelijskom nivou
Kako duvanski dim utiče na krvne sudove
Uticaj duvanskog dima na respiratorni sistem
Kako duvanski dim utiče na probavni sistem
Kako duvanski dim utiče na nervni sistem
Kako duvanski dim utiče na mišićno-koštani sistem
Kako duvanski dim utiče na reproduktivno zdravlje
Kako eliminisati štetne posledice pušenja

Koje štetne tvari sadrži duhan?

Od 7.000 hemijskih supstanci sadržanih u duhanu, čak 70 je dokazano visoko kancerogeno. Među njima su najštetniji ugljen monoksid (CO), nikotin i katran.

Jeste li znali da se nikotin, na primjer, koristi kao pesticid, da je katran supstanca iz površinskih slojeva puteva, a ugljen monoksid izduvni gas iz automobila? Zatim tu je aceton koji je razrjeđivač boje, amonijak koji se koristi u proizvodima za čišćenje i arsen koji se koristi za ubijanje insekata.

Radioaktivni elementi u duhanu kao što su olovo i polonij u plućima vezuju se za katran, talože se u ćelijama i tokom godina mogu lako izazvati kancerogene promjene.

Pušači svakodnevno unose ove supstance u organizam, direktno u pluća, odakle se potom šire po telu do svake ćelije. Ćelije tada pune otrova ne mogu adekvatno transportovati kiseonik.

Veoma ozbiljno štetno dejstvo ovih supstanci je evidentno na genima odgovornim za kontrolu rasta ćelija. Dolazi do neprirodne proliferacije ćelija, što slabi imuni sistem. Zbog toga su pušači podložniji ne samo respiratornim već i svim drugim bolestima.

Koliko je jaka ovisnost o nikotinu

Da li ste znali da je pušenje najtemeljnije i najopsežnije dokumentovani uzrok bolesti u istoriji medicinskih studija? Fiziološka ovisnost o nikotinu je čak jača od ovisnosti o heroinu i alkoholu. U novije vrijeme, naučnici čak koketiraju s idejom da bi nikotin mogao biti najveća supstanca ovisnosti.

Kod pušača se može registrovati i fizička i psihička zavisnost od duvana. Kada tome dodamo koliko je pušenje često dio društvenih rituala, nije teško shvatiti koliko je pušačima teško odustati od cigareta.

Kako pušenje utiče na mozak

Pušenje prvenstveno utiče na sivu tvar u mozgu. Siva tvar je glavna komponenta nervnog sistema i sadrži ogroman broj neurona. Kod pušača se broj veza između neurona smanjuje sa 100% na 300%. Što je duži period pušenja, to je veći gubitak neurona i uočljiviji su znaci ćelijske smrti u moždanom tkivu.

Prvo pati radna memorija, a efekti se protežu čak i na psihu. Gubitak sive tvari je direktno proporcionalan dužini vojnog roka.

Kakav je efekat duvana na ćelijskom nivou
Zahvaljujući hemikalijama u duhanu, dolazi do upalnih procesa u organizmu i višestrukog oštećenja ćelija. Ova oštećenja mogu imati različite posljedice – od raka do raznih degenerativnih bolesti. Svako izlaganje duvanskom dimu, bilo pasivno ili aktivno, podjednako je štetno. Što smo duže izloženi, tijelo ima manje vremena da popravi štetu.

Urađena je studija o tome šta se događa na ćelijskom nivou kod ljudi koji puše 20 cigareta dnevno i došlo je do sljedećih otkrića:

Došlo je do 150 mutacija u ćelijama pluća
Došlo je do 97 mutacija u ćelijama larinksa
Došlo je do 23 mutacije u svakoj ćeliji usta
Došlo je do 18 mutacija u ćelijama bešike
U ćelijama jetre 6
Iako nije svaka mutacija kancerogena, veliki broj mutacija može biti faktor visokog rizika za razvoj kancerogenih promjena u ćeliji.

Kako duvanski dim utiče na krvne sudove

Nikotin i ugljični monoksid najštetnije djeluju na krvne sudove. Nikotin uzrokuje sužavanje krvnih sudova, što usporava i smanjuje protok krvi kroz tijelo. Dugoročno, nikotin dovodi do smanjenja elastičnosti i krutosti krvnih žila. Kako se dotok kisika smanjuje, puls se ubrzava jer tijelo ne može podnijeti nedostatak kisika, pa pokušava nadoknaditi povećanjem otkucaja srca.

Ugljični monoksid se veže za hemoglobin, a glavna funkcija hemoglobina je da prenosi kisik. Kiseonik se ne može vezati za hemoglobin kada je prisutan ugljični monoksid, i kao rezultat toga, količina kisika koja stiže do stanica je smanjena.

Ova situacija uzrokuje povećanje srca kako bi tijelu pružilo više kisika i pumpalo više krvi po tijelu. Tako često kod pušača imamo ubrzan rad srca, prošireno srce i krvne žile smanjene elastičnosti. Sve ove strukturne promjene zajedno predstavljaju vrlo visok faktor rizika za koronarne bolesti. I važno je da shvatite da i pasivno pušenje ima sve ove efekte, u manjoj mjeri, ali ne i zanemarljive. Od arterioskleroze do srčanog udara, postoji mnogo različitih scenarija koji imaju isti, tužan kraj.

Uticaj duvanskog dima na respiratorni sistem

Prva reakcija koja se javlja kod pušenja su upalni procesi dišnih organa. Na putu do pluća, dim prolazi kroz nos, ide niz grlo i dolazi do alveola, gdje se talože štetne tvari.

Sluzokoža gornjih disajnih puteva je iritirana i njena zaštitna moć značajno opada. Dolazi do pojačanog lučenja sekreta, raznih staničnih promjena, a nerijetko se javljaju i alergijske reakcije koje ljudi često zanemaruju.

Tako nadraženi dišni putevi postaju podložni raznim respiratornim infekcijama. Često se javlja čuveni dugi i uporni pušački kašalj, s vremenom se može razviti kronična opstruktivna bolest pluća, povećava se rizik od razvoja astme, emfizema, bronhitisa i mnogih drugih bolesti.

Kako duvanski dim utiče na probavni sistem

Pušači imaju povećanu proizvodnju pepsina, enzima koji kada je povišen može oštetiti sluznicu želuca, a utječe i na protok krvi u organe i probavu, što usporava probavu i otežava proces regeneracije sluznice želuca. Često dolazi do pojačanog lučenja želučane kiseline, gastritisa i raznih drugih upalnih stanja.

Kako duvanski dim utiče na nervni sistem

U samo tri dima, nikotin se veže za nervne ćelije u mozgu. Uprkos popularnom mišljenju da cigarete smanjuju nervozu, istina je sasvim suprotna. Nikotin je jak stimulans i njegovo dejstvo je sve samo ne umirujuće.

U roku od 10 sekundi od unosa nikotina oslobađa se dopamin, koji se inače luči kada se osjećamo dobro, hormon je koji utiče na motivaciju. Dopamin je glavni uzrok tako jake ovisnosti o nikotinu.

Tada nadbubrežne žlijezde luče hormone stresa – adrenalin i kortizol, koji dodatno utiču na naše ponašanje i izazivaju opći osjećaj napetosti. Kako supstance u cigaretama usporavaju čišćenje organizma od ovih supstanci, dopamin se dugo zadržava u moždanom tkivu i upravo zbog toga su pušači toliko skloni da se vrate cigaretama kada pokušaju da prestanu.

Kako duvanski dim utiče na mišićno-koštani sistem

Baš kao što smanjuje protok krvi u sve organske sisteme, pušenje također smanjuje opskrbu kostima hranjivim tvarima. Osim toga, nikotin usporava proizvodnju novih stanica koje formiraju kosti, tako da se gustina kostiju smanjuje s vremenom. Pušači također imaju smanjenu apsorpciju kalcija i drugih važnih minerala koji su vitalni za zdravlje kostiju.

Postoje indicije da zbog pušenja dolazi do bržeg razgradnje estrogena u organizmu, a estrogen je, posebno kod žena, glavni hormon koji štiti kosti. Kolagen, koji igra važnu ulogu u ovom sistemu, slabi zbog velikog unosa štetnih materija i to dodatno usporava i otežava regeneraciju organizma, posebno tetiva i kostiju. U mišićima dolazi do povećanog umora i smanjene elastičnosti i regeneracije.

Kako duvanski dim utiče na reproduktivno zdravlje

U ovom segmentu posebno je tragičan uticaj pušenja. Dokazano je da djeca majki pušačica imaju smanjenu porođajnu težinu, često se sporije razvijaju, a može se dogoditi i da nikotin promijeni okus majčinog mlijeka i dijete ga zbog toga odbaci.

Takođe, indirektno pušenje može uticati na smanjenje plodnosti zbog činjenice da utiče na mehanizam lučenja različitih hormona, posebno na metabolizam insulina, a kod žena svaka neravnoteža utiče na celokupno zdravlje. Muškarci takođe nisu pošteđeni.

Postoje indicije da kod njih pušenje dovodi do smanjenog broja zdravih spermatozoida i povećane učestalosti abnormalne morfologije spermatozoida, kao i do smanjenja seksualnih performansi.

Kako eliminisati štetne posledice pušenja

Sve navedeno vrijedi i za pasivne pušače. Učinak pasivnog pušenja četiri cigarete jednak je učinku jedne aktivnog pušenja. Stoga, ako živite sa pušačem, dijelite prostor sa pušačom ili ste i sami pušač, veoma je važno da svom tijelu obezbijedite čist zrak. Kada se uz sve efekte cigareta doda i efekat zagađenja, situacija postaje prilično alarmantna. Srećom, postoji rješenje.

Među prečišćivačima zraka, Therapy Air Ion se izdvaja iz više razloga – jedini sa certifikatom za zaštitu od virusa covid 19, što je važno jer su pušači posebno osjetljivi na viruse i komplikacije od ovog virusa, zatim jedini koji ima filter koji sadrži i ginko bilobu, koji dokazano snažno utiče na regeneraciju disajnih puteva i blagotvoran je kod astme, i treće, sadrži i jonizator vazduha koji posebno doprinosi jačanju organizma. Njegov šestostepeni sistem filtera obezbeđuje vazduh koji je 99,9% čist od svih vrsta zagađenja.

Ne štedite na svom zdravlju

Možda nećete moći da utičete na nečiju odluku da prestane pušiti, možda će vam biti teško da prestanete da pušite, ali svom telu možete dati šansu da se oporavi tako što ćete mu obezbediti čist vazduh. Prilikom odabira pročistača zraka nemojte se voditi cijenom, nema mjesta za uštedu. Jedino na čemu uštedite kada odaberete jeftinije opcije je vaše zdravlje. Smatrajte to jednokratnom investicijom koja vam donosi dugoročne zdravstvene koristi za vas i vaše najmilije. Nažalost, živimo u veoma zagađenom okruženju i dok se sistemski to ne riješi, moramo učiniti sve da svom tijelu obezbijedimo čist vazduh.